ΚΟΛΠΟΣΚΟΠΗΣΗ

Ο γνωστός-άγνωστος συνοδοιπόρος στη ζωή των σημερινών γυναικών και ανδρών, ο HPV, ο ιός ανθρωπίνων θηλωμάτων. Πρώτο βασικό βήμα η σωστή ενημέρωση και δεύτερο: η ασφαλής σεξουαλική επαφή.

Ποιος είναι ο ιός HPV;

Είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Δεν είναι ένας, αλλά μία ομάδα DNA-ιών, γνωστών διεθνώς ως HPV (Human Papilloma Viruses). Οι HPV ιοί προκαλούν πλήθος αλλοιώσεων, καλοήθων και κακοήθων, στο δέρμα και τους βλεννογόνους του ανθρώπινου σώματος.

Η μόλυνση από τους HPV ιούς είναι σήμερα η πιο συχνή σεξουαλικώς μεταδιδόμενη μόλυνση στις γυναίκες και στους άνδρες. Αφορά έως και το 80% του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού. Πρέπει να σημειώσουμε όμως ότι η μόλυνση από τους συγκεκριμένους ιούς δεν σημαίνει απαραίτητα και εκδήλωση νόσου. Έχουν περιγραφεί μέχρι σήμερα περισσότεροι από 140 γονότυποι HPV. Οι τύποι 6,11,41,42,43,44 προκαλούν καλοήθεις αλλοιώσεις, όπως τα οξυτενή κονδυλώματα που μπορεί να εμφανιστούν στην είσοδο του κόλπου, στα μικρά χείλη του αιδοίου, στα μεγάλα χείλη του αιδοίου, στο περίνεο και τον πρωκτό. Οι τύποι 16,18,31,33,35,39,45,51,52,53,55,56,57,58,59 και 68 ανευρίσκονται συχνά στους καρκίνους του τραχήλου της μήτρας (σε ποσοστό >95%), του κόλπου, του αιδοίου, του περινέου, και της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας (σε ποσοστό 50%).

Ο HPV εισέρχεται στον οργανισμό από μικροαμυχές που δημιουργούνται κυρίως κατά:

• τη σεξουαλική επαφή (το προφυλακτικό δεν προστατεύει πλήρως, αλλά μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης)
• τη στοματική σεξουαλική επαφή
• σπανίως από την πισίνα, τουαλέτα
• από άμεση επαφή με εσώρουχα, ερωτικά βοηθήματα κ.λπ.
• από στενή σωματική (δερματική) επαφή

Τα οξυτενή κονδυλώματα που αναπτύσσονται στα εξωτερικά γεννητικά όργανα είναι εμφανή με γυμνό μάτι και με αυτοεξέταση (αναφερόμαστε τότε σε κλινική νόσο).

Οι υπόλοιπες HPV βλάβες είναι επίπεδες και μπορούν να προκαλέσουν υποκλινική νόσο, δηλαδή δεν φαίνονται με γυμνό μάτι και χρειάζονται ιατρική εξέταση για να εντοπιστούν, όπως το Τεστ-Παπανικολάου και η κολποσκόπηση.

Κάθε γυναίκα οφείλει να κάνει κάθε χρόνο Τεστ Παπανικολάου. Εφόσον το TEST PAP είναι καλό, δεν δείχνει να υπάρχει κάποιο πρόβλημα στα τραχηλικά κύτταρα. Εάν όμως το Τεστ Παπανικολάου δείξει ύποπτα κύτταρα, η γυναίκα θα πρέπει να κάνει στο γυναικολόγο της συμπληρωματικά μια κολποσκόπηση και, εάν κρίνει ο ιατρός, μπορεί να παρθούν και βιοψίες και να γίνει και HPV-DNA test.

Τεστ Παπανικολάου είναι η λήψη με ειδικό βουρτσάκι, μπατονέτα και σπάτουλα, κυττάρων από τον τράχηλο της μήτρας και τον κόλπο.

Κολποσκόπηση είναι ο έλεγχος του τραχήλου της μήτρας με το κολποσκόπιο, ένα διοπτρικό μικροσκόπιο όπου χρησιμοποιεί μεγέθυνση από 6-40 φόρες μεγαλύτερη του πραγματικού μεγέθους, και υψηλή ακρίβεια. Εφαρμόζονται φίλτρα χρώματος και διάλυμα οξικού οξέος 5% ή και lugol στην επιφάνεια του τραχήλου, για να βρούμε παθολογικές αλλαγές. Εξετάζουμε το τραχηλικό επιθήλιο και την αγγείωσή του. Η εξέταση γίνεται στο ιατρείο, είναι γρήγορη, ανώδυνη και έχουμε άμεση εικόνα της κατάστασης. Πολλές φορές χρειάζεται να συμπληρωθεί με μικροβιοψίες.

Βιοψία είναι η λήψη, με μια ειδική λαβίδα, ιστού από τις ύποπτες περιοχές που έχουν εντοπιστεί στην κολποσκόπηση και αποστέλλεται για ιστολογική εξέταση. Η λήψη βιοψιών γίνεται στο ιατρείο και είναι ανώδυνη. Το αποτέλεσμα θα καθορίσει την περαιτέρω αντιμετώπιση.

Ελέγχει άμεσα το γενετικό υλικό (DNA) του HPV μέσα στα κύτταρα και μπορεί να ανιχνεύσει τους υψηλού κινδύνου τύπους που συνδέονται με τον καρκίνο του τραχήλου. Η δοκιμή γίνεται με λήψη κυττάρων από τον τράχηλο, παρόμοιας με το Τεστ Παπανικολάου.

Η κυτταρολογία και η κολποσκόπηση σήμερα είναι δύο μέθοδοι που συμπληρώνουν η μία την άλλη και ο συνδυασμός και των δυο παίζει σπουδαίο ρόλο στον έλεγχο και την αντιμετώπιση των ασθενών με τραχηλικές ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις. Όλες οι γυναίκες με παθολογικό Τεστ Παπανικολάου πρέπει να ελέγχονται κολποσκοπικά πριν από την επιλογή της οποιαδήποτε θεραπευτικής αντιμετώπισης, γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο μπορεί να εκτιμηθεί σωστά η εντόπιση, η έκταση και ο βαθμός της βλάβης, που θα οδηγήσει στην επιλογή της σωστής θεραπείας.

Πολλές φορές ο HPV μπορεί να συνυπάρχει με μια εγκυμοσύνη. Σε μερικές γυναίκες η δυσπλασία μπορεί να επιδεινωθεί στην εγκυμοσύνη. Αυτό μπορεί να οφείλεται στις ορμονικές αλλαγές κατά την κύηση. Σε αυτή την περίπτωση καλό είναι στην πρώτη επίσκεψη της εγκυμοσύνης να γίνει ένα Τεστ Παπανικολάου, εφόσον η γυναίκα δεν είχε ένα πρόσφατο κυτταρολογικό έλεγχο τραχήλου. Στη συνέχεια της εγκυμοσύνης ο τράχηλος ελέγχεται κολποσκοπικά και μπορεί να επαναληφθεί το Τεστ Παπανικολάου, να παρθούν και βιοψίες, χωρίς κίνδυνο για την κύηση. Τέσσερις μήνες μετά το πέρας της κύησης είναι απαραίτητος ένας νέος κυτταρολογικός έλεγχος και κολποσκόπηση, στις γυναίκες με προηγούμενο παθολογικό Τεστ.

Όχι. Στο 99 % των περιπτώσεων το μωρό μπορεί να γεννηθεί φυσιολογικά, κολπικά, χωρίς να έχει κανένα πρόβλημα.

Ο ιός δεν φεύγει ποτέ από τον οργανισμό μας. Είμαστε για πάντα φορείς του ιού, αλλά εάν το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι σε καλή κατάσταση μπορούμε να τον διατηρήσουμε σε καταστολή, δηλαδή να είναι ανενεργός. Όμως πάλι πρέπει να τον παρακολουθούμε με τις απαραίτητες εξετάσεις.

Είναι πολλή σημαντική η διακοπή του καπνίσματος (το κάπνισμα ρίχνει την άμυνα του οργανισμού σε όλα τα συστήματά του, όπως και στο γεννητικό). Έχει αποδειχθεί ότι η διακοπή του καπνίσματος υποστρέφει τις HPV αλλοιώσεις σε τεράστιο ποσοστό!. Επίσης:

• Να κοιμάμαι 8-9 ώρες καθημερινά.
• Να καταναλώνω άφθονα φρούτα, λαχανικά και φρέσκιες σαλάτες καθημερινά
• Μπορώ να συμπληρώνω τη διατροφή μου και με κάποιο πολυβιταμινούχο σκεύασμα.
• Να προσπαθώ να μην έχω μικροβιακές λοιμώξεις στον τράχηλο της μήτρας.

Αυτό που θεραπεύουμε είναι οι αλλοιώσεις που προκαλεί o HPV ιός στον τράχηλο της μήτρας και όχι τον ίδιο τον HPV ιό, γιατί για τους ιούς δεν υπάρχουν αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά είναι για τα μικρόβια και όχι για τους ιούς και κάποια υπάρχοντα αντιικά φάρμακα δεν είναι δραστικά έναντι του HPV.

Οι αλλοιώσεις από τον ιό στον τράχηλο αντιμετωπίζονται συντηρητικά με παρακολούθηση, εάν είναι ελαφρού βαθμού ή χειρουργικά αν είναι σοβαρού βαθμού. Συνήθως γίνεται αφαίρεση ενός μικρού τμήματος της επιφάνειας του τραχήλου με διαθερμία ή με laser με μία πολύ απλή διαδικασία, ανώδυνα και με τοπική αναισθησία. Αφαιρείται μόνο το τμήμα του τραχήλου που έχει υποστεί την βλάβη με αποτέλεσμα την οριστική ίαση. Το αφαιρεθέν τμήμα εξετάζεται ιστολογικά, ώστε να βεβαιωθούμε ότι δεν έμεινε κάποιο υπόλειμμα βλάβης που δεν αφαιρέθηκε.

Υπάρχουν αυτή τη στιγμή στη διεθνή αγορά τρία είδη εμβολίων, τα οποία προφυλάσσουν από τον καρκίνο του τραχήλου. Αυτά δεν περιέχουν τμήματα του ιού αλλά αβλαβή σωματίδια (Virus Like Particles- VLPs ) που ομοιάζουν με κάποιους τύπους ιών ξεγελώντας τον ανθρώπινο οργανισμό, που τα εκλαμβάνει ως αληθινούς HPV και παράγει αντισώματα.

 Τα εμβόλια αυτά είναι :

 α) το διδύναμο Cervarix που προστατεύει από τη λοίμωξη από τους HPV τύπους 16 και 18, οι οποίοι είναι οι πλέον καρκινογόνοι και ευθύνονται για το 70% των καρκίνων του τραχήλου. Δεδομένα δείχνουν ότι επιπλέον εξασφαλίζει και  προστασία ενάντια στο δύσκολα ανιχνεύσιμο αδενοκαρκίνωμα, που είναι μία πιο επιθετική μορφή καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (10% επί του συνόλου), πιο συχνή στις νεαρές γυναίκες και πιο δύσκολα ανιχνεύσιμη με το τεστ Παπανικολάου.

 β) το τετραδύναμο Gardasil που προστατεύει από λοίμωξη από τους HPV τύπους 6,11 (ευθύνονται κυρίως για τα εξωτερικά κονδυλώματα και είναι χαμηλής ογκογενετικής ικανότητας) και 16,18 (υψηλής ογκογενετικής ικανότητας) και πλέον έχει αντικατασταθεί στην Ελλάδα από το 9-δύναμο εμβόλιο

γ) Το Gardasil 9 το οποίο είναι ένα ανοσοενισχυμένο μη λοιμογόνο ανασυνδυασμένο 9-δύναμο εμβόλιο που χρησιμοποιεί τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA και παρασκευάζεται από σωματίδια (VLPs) που προσομοιάζουν με 9 διαφορετικούς τύπους ιών των ανθρώπινων Θηλωμάτων (HPV). Οι ιοί αυτοί είναι οι 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58. Προφυλάσσει από το 90% των καρκίνων που προκαλούνται από τους HPV υψηλού κινδύνου, καθώς και συνολικά σχεδόν από τις καλοήθεις αλλοιώσεις που προκαλούνται από τους HPV (κονδυλώματα και αναπνευστική θηλωμάτωση).

Συνιστάται στα κορίτσια ηλικίας 9-26 ετών, με ιδανική ηλικία τα 11-14 έτη. Ανάλογα με την περίπτωση ο εμβολιασμός μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες και δείχνει ότι υπάρχει όφελος μέχρι και τα 45 έτη. Πλέον συνιστάται και ο εμβολιασμός των νεαρών αγοριών.

Επειδή κανένα από τα εμβόλια δεν περιέχει όλους τους ογκογόνους τύπους, δεν μπορούν να μας εξασφαλίσουν προστασία 100% από τον καρκίνο του τραχήλου, διότι υπάρχουν και άλλοι ογκογόνοι τύποι HPV. Έχει όμως αποδειχτεί ότι τα εμβόλια βοηθάνε συνεργικά μέσω διασταυρούμενης ευαισθησίας και για την προστασία εν μέρει από κάποιους επιπλέον HPV ογκογόνους τύπους. Πάντως οι τύποι 16 και 18,  οι πιο συχνοί και κακοήθεις, καλύπτονται από όλα τα εμβόλια. Η προστασία που παρέχουν τα εμβόλια κυμαίνεται σε πολύ υψηλά ποσοστά της τάξεως 85%-99% Εκτός των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας αποδίδονται στους HPV και πολλοί άλλοι καρκίνοι και μάλιστα το 90% των περιστατικών οφείλεται στους επτά ογκογόνους HPV (16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58) από τους οποίους προφυλάσσει το Gardasil 9. Για το εναπομείναν 10% των περιστατικών ευθύνονται οι υπόλοιποι ογκογόνοι HPV. Υπολογίζεται λοιπόν ότι οι παραπάνω τύποι ευθύνονται για ποσοστό  85%-95% των καρκίνων του πρωκτού, του κόλπου, του αιδοίου, του στοματοφάρυγγα, του λάρυγγα και του πέους. Καταλαβαίνουμε λοιπόν το τεράστιο όφελος από τον εμβολιασμό όχι μόνο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά και για τα υπόλοιπα είδη HPV σχετιζόμενων καρκίνων.