ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ
Αίτια & Αντιμετώπιση
Ως υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία επίτευξης κύησης μετά από ένα έτος τακτικών επαφών χωρίς προφυλάξεις. Η περίοδος μειώνεται σε έξι μήνες σε γυναίκες άνω των 35 ετών ή και λιγότερο σε γυναίκες άνω των 40 ετών. Σε κάθε ελεύθερη επαφή στις γόνιμες μέρες της μία νέα γυναίκα έχει περίπου 20% πιθανότητες να συλλάβει σε κάθε κύκλο (το ποσοστό αυτό εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες).
Η υπογονιμότητα πλήττει περίπου το 10-20% των ζευγαριών και το ποσοστό αυτό αυξάνεται με την ηλικία των γυναικών. Πολλά ζευγάρια ή γυναίκες καθυστερούν την τεκνοποίηση μέχρι την εξασφάλιση της επαγγελματικής τους αποκατάστασης και την οικονομική τους σταθερότητα. Πρόκειται για μια κοινωνικά υπεύθυνη επιλογή, ωστόσο, βιολογικά στις περισσότερες γυναίκες μετά από τα 35 έτη η ποιότητα των ωαρίων τους φθίνει, στην αρχή με αργούς και μετά τα 40 με γρήγορους ρυθμούς. Η πλέον αποτελεσματική λύση στην περίπτωση που οι συνθήκες ζωής μιας γυναίκας δεν ευνοούν την κυοφορία μέχρι τα 35 περίπου έτη, είναι η κρυοσυντήρηση ωαρίων για μελλοντική χρήση.
Για την υπογονιμότητα που παλαιά θεωρήθηκε “γυναικείο” πρόβλημα, είναι πλέον γνωστό ότι ευθύνονται περίπου εξίσου και τα δύο φύλα. Μια διεξοδική ανάλυση σπέρματος που διεξάγεται κατά προτίμηση σε ένα εργαστήριο αναπαραγωγής είναι μία εύκολη πρώτη προσέγγιση αναφορικά με τον αντρικό παράγοντα. Εκεί αναλύονται ανωμαλίες στον αριθμό, το σχήμα, την κινητικότητα, το ιξώδες, τη ρευστοποίηση, καθώς και άλλα ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση του σπέρματος. Αναλόγως των ευρημάτων σε συνεργασία πάντα με ουρολόγο, προχωρούμε στην επίλυση πιθανών αντιμετωπίσιμων αιτίων. Για τις γυναίκες τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα.
Γυναικεία υπογονιμότητα
Σε γενικές γραμμές, τα αίτια της γυναικείας υπογονιμότητας είναι:
Παράλειψη ωοθυλακιορρηξίας σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Ανωοθυλακιορρηξία, η έλλειψη ωορρηξίας. Εδώ εντάσσονται και οι πολυκυστικές ωοθήκες.
Απόφραξη ή βλάβη των σαλπίγγων που είναι υπεύθυνες για τη μεταφορά των ωαρίων από τις ωοθήκες προς τη μήτρα.
Ενδομητρίωση που είναι μία αγνώστου αιτιολογίας πάθηση και διαγιγνώσκεται συνήθως μόνο με λαπαροσκόπηση. Ευθύνεται σε ποσοστό έως και 50% στις περιπτώσεις αδιάγνωστης υπογονιμότητας στο δυτικό κόσμο. Ενδομητρικός ιστός διεισδύει σε αναπαραγωγικά όργανα και γενικά σε όργανα της κοιλιάς, προκαλώντας ένα φλεγμονώδες περιβάλλον στην πυελική κοιλότητα με συμφύσεις, εχθρικό για την επίτευξη κύησης.
Ανώμαλη τραχηλική βλέννα μπορεί να εμποδίσει τα σπερματοζωάρια να περάσουν μέσα από τον τράχηλο της μήτρας για να φτάσουν στον προορισμό τους.
Μια γυναίκα μπορεί να γεννηθεί με ακατάλληλη μήτρα ή να υπάρχουν άλλοι παράγοντες, όπως τα ινομυώματα και οι πολύποδες που μπορεί να επιδράσουν την ομαλή λειτουργία της μήτρας.
Αντισπερμικά αντισώματα
Υπάρχουν πολλές ανοσολογικές συνθήκες που μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του ζευγαριού να συλλάβει. Ο άνδρας μπορεί να παράγει αντισπερμικά αντισώματα ή και η γυναίκα μπορεί να παράγει αντισώματα έναντι σπέρματος, που μπορούν να παρεμποδίσουν τη δραστηριότητα του σπέρματος.
Στειρότητα - Ανεξήγητη υπογονιμότητα
Στειρότητα είναι αποτέλεσμα της “ασθένειας” ή “δυσλειτουργίας” ενός ή περισσότερων οργάνων του αναπαραγωγικού συστήματος που πρέπει να παρακαμφθεί με κάποιο τρόπο, αλλιώς είναι αδύνατη η τεκνοποίηση. Ο όρος ανεξήγητη υπογονιμότητα χρησιμοποιείται για να περιγράψει αποτυχία σύλληψης, όταν η αιτία δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Προφανώς και υπάρχει αιτία, ωστόσο πιθανόν η επιστήμη δεν έχει αναπτυχθεί σε σημείο που να μπορεί να προσδιοριστεί. Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι συνήθως η προτιμώμενη θεραπεία, διότι επιτρέπει τη γονιμοποίηση και την ανάπτυξη εμβρύων με διαδικασίες που γίνονται απόλυτα ελεγχόμενα στο εργαστήριο και έχουμε, έτσι, τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας.
Η έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας από ειδικό ιατρό αυξάνει την πιθανότητα επίτευξης κύησης.
Το ιατρείο μας, στην Καβάλα, δίνει τη δυνατότητα σε μία και μόνο επίσκεψη του ζευγαριού να εξεταστεί ένας μεγάλος αριθμός πιθανών παραγόντων υπογονιμότητας και να προσανατολιστούμε, έτσι, σε πολύ μεγάλο ποσοστό στην πιθανή αιτία του προβλήματος, αποφεύγοντας την άσκοπη καθυστέρηση και ταλαιπωρία.
Επιγραμματικά αναφέρω ότι ένα αναλυτικό υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων στην γυναίκα, σε συνδυασμό με σαλπιγγογραφία με αφρό και μια αιμοληψία για έλεγχο κάποιων παραμέτρων του αίματος, καθώς και ένα σπερμοδιάγραμμα στον άντρα μάς βοηθάνε στο να σχηματίσουμε μία πρώτη εικόνα. Το επόμενο βήμα, αν χρειαστεί, είναι η ενδελεχής εξέταση με λαπαροσκόπηση και υστεροσκόπηση και η αποκατάσταση πιθανών παθολογικών καταστάσεων.
ΣΠΕΡΜΑΤΕΓΧΥΣΗ (IUI)
Η ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI) είναι από τις πιο απλές, δημοφιλείς και οικονομικές μεθόδους υποβοήθησης της αναπαραγωγής. Προτιμάται σε ζευγάρια στα οποία δεν έχει διαγνωσθεί κάποια σημαντική διαταραχή στη γονιμότητά τους. Το κύριο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι είναι λιγότερο παρεμβατική από την εξωσωματική γονιμοποίηση, ενώ απαιτεί ήπια έως και καθόλου φαρμακευτική αγωγή, δεν απαιτείται αναισθησία και αμέσως μετά η γυναίκα μπορεί να επιστρέψει κανονικά στις καθημερινές δραστηριότητές της. Μπορεί να επαναλαμβάνεται ακόμη και σε μηνιαία βάση.
Φυσικά, πριν τη σύσταση για σπερματέγχυση είναι απαραίτητο να έχει αποπερατωθεί ο βασικός έλεγχος για υπογονιμότητα, ο οποίος μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και την υστεροσαλπιγγογραφία, δια της οποίας επιβεβαιώνεται η διαβατότητα των σαλπίγγων. Απαραίτητες λοιπόν προϋποθέσεις για να επιτύχει η ενδομήτρια σπερματέγχυση είναι η βατότητα και λειτουργικότητα των σαλπίγγων της γυναίκας (τουλάχιστον της μίας), η ύπαρξη ωορρηξίας και η ύπαρξη ικανού αριθμού κινούμενων σπερματοζωαρίων στην εκσπερμάτιση. Ενδείξεις που οδηγούν στην επιλογή της συγκεκριμένης μεθόδου είναι συνήθως ένα σπέρμα με ποιότητα χαμηλότερη του φυσιολογικού ή εχθρική τραχηλική βλέννη.
Η ενδομήτρια σπερματέγχυση είναι ανώδυνη και εύκολη μέθοδος, η οποία πραγματοποιείται στο ιατρείο λίγο πριν την ωοθυλακιορρηξία της γυναίκας και διαρκεί λίγα λεπτά. Έχει προηγηθεί λήψη σπέρματος από το σύντροφο, το οποίο αφού το επεξεργαστούμε και το εμπλουτίσουμε κατάλληλα, το εισαγάγουμε με σύριγγα στη μήτρα της γυναίκας μέσω ενός λεπτού εύκαμπτου καθετήρα. Το αποτέλεσμα της προσπάθειας ελέγχεται 14 ημέρες μετά τη σπερματέγχυση, με μέτρηση των επιπέδων της β-χοριακής γοναδοτροπίνης. Η ενδομήτρια σπερματέγχυση διευκολύνει τα σπερματοζωάρια να προσεγγίσουν και να γονιμοποιήσουν τα ωάρια στις σάλπιγγες, ακολουθώντας τη διαδικασία της φυσικής σύλληψης. Τα γονιμοποιημένα ωάρια θα παραμείνουν τις πρώτες μέρες στις σάλπιγγες και, εφόσον εξελιχθούν σε βλαστοκύστεις, σταδιακά μεταφέρονται στην ενδομήτρια κοιλότητα, όπου εμφυτεύονται και αναπτύσσονται.
Για να εντοπίσουμε τη στιγμή που το ωάριο γίνεται γόνιμο, καταφεύγουμε στη λεγόμενη υπερηχογραφική παρακολούθηση της ωοθυλακιορρηξίας, δηλαδή επαναλαμβανόμενους υπερήχους των ωοθηκών σε συγκεκριμένες ημέρες του κύκλου, κατά τους οποίους παρακολουθούμε την ανάπτυξη των ωοθυλακίων. Συχνά χορηγείται φαρμακευτική αγωγή, η οποία υποβοηθά την ωρίμανση των ωοθυλακίων και προάγει την ωοθυλακιορρηξία σε συγκεκριμένη μέρα. Επίσης, σε σπερματέγχυση μπορεί να υποβληθεί μία γυναίκα και κατά τη διάρκεια του φυσικού της κύκλου.
Η σπερματέγχυση αυξάνει τις πιθανότητες γονιμοποίησης του ωαρίου χάρη στην ενδυνάμωση του σπέρματος κατά την επεξεργασία και δια της παράκαμψης του εμποδίου του τραχήλου και της βλέννης στη διαδρομή των σπερματοζωαρίων προς τις σάλπιγγες, αφού η έγχυση γίνεται ακριβώς στα στόμια αυτών, μειώνοντας κατά πολύ και την απόσταση που διανύουν.
Μια ενδεχόμενη παρενέργεια της σπερματέγχυσης είναι η ελαφρά αύξηση των πιθανοτήτων εξωμήτριου κύησης και είμαστε πάντα σε επιφυλακή, ώστε το ενδεχόμενο αυτό να αντιμετωπιστεί άμεσα. Επίσης αυξημένη είναι και η πιθανότητα πολύδυμης κύησης (δίδυμα, τρίδυμα), όταν η σπερματέγχυση συνδυάζεται με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, που προκαλεί πολλαπλή ωοθυλακιορρηξία.
Τα ποσοστά επιτυχίας της σπερματέγχυσης συνδέονται άμεσα με το αίτιο της υπογονιμότητας αφενός και με την ηλικία της γυναίκας αφετέρου. Σε γενικές γραμμές η επιτυχία σε σωστά επιλεγμένα περιστατικά κυμαίνεται από 10% μέχρι 40%. Φαίνεται δε πως το 60-70% των ζευγαριών επιτυγχάνουν εγκυμοσύνη μετά από 6 κύκλους.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ, ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΜΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΠΟΛΛΩΝ ΩΟΘΥΛΑΚΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΟ ΝΑ ΜΕΤΑΠΗΔΗΣΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΠΕΡΜΑΤΕΓΧΥΣΗ ΣΤΗΝ ΩΟΛΗΨΙΑ ΚΑΙ, ΤΕΛΙΚΑ, ΤΗΝ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΣΑΦΩΣ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ.
«Έχοντας βοηθήσει εκατοντάδες ζευγάρια σε Αγγλία και Ελλάδα να αποκτήσουν το πολυπόθητο τέκνο τους, μπορώ συμπερασματικά να πω ότι στη συντριπτική πλειοψηφία τους τα γνωστά αίτια υπογονιμότητας είναι αναστρέψιμα και διορθώνονται με τις κατάλληλες παρεμβάσεις, ώστε τελικά να είναι απειροελάχιστα τα ζευγάρια που δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν.»
Θάνος Μπαρμπαγιάννης
Ειδικός Μαιευτήρας, Χειρουργός Γυναικολόγος – Μαστολόγος
Κοινοποίηση:
Θεραπεία υπογονιμότητας - Κάνοντας εφικτή την κύηση!
Επικοινωνήστε μαζί μας για περαιτέρω πληροφορίες, διευκρινίσεις ή ραντεβού στο thanosbj@yahoo.co.uk ή 2510222900 ή στο 6942050002 (Viber/WhatsApp)